Kesinlikle Çok iyi bilinmesi gerekn konular

KESİNLİKLE ÇOK İYİ BİLİNMESİ GEREKEN KONULAR







Gümrü Antlaşması’nın (3 Aralık1920) Önemi Nedir?

· T.B.M.M’nin uluslar arası alanda kazandığı ilk siyasi ve askeri başarıdır.

· İlk kez Gümrü antlaşmasıyla belirlenen doğu sınırımız, Moskova ve Kars antlaşmalarıyla son şeklini almıştır.

· Ermeniler barış imzalamakla ilk kez Sevr antlaşmasının geçersizliği onaylamış oldular.

· Ermeni sorunu çözüme kavuşturuldu.





Güney Cephesi’nin Önemi Nedir?

· Güney Cephesi’nde düşmana karşı Kuva-yi Milliye birlikleriyle karşı konulmuştur. Düzenli ordu savaşmamıştır.

· Güney Cephesi’ndeki savaşlar Sakarya Savaşı’ndan sonra 20 Ekim 1921’de Fransa ile imzalanan Ankara Antlaşması ile sona erdi.

· Böylece Hatay hariç Suriye sınırı belirlenmiştir.





I. İnönü Savaşı’nın (6-10 Ocak 1921) Önemi Nedir?

· Düzenli ordunun Batı Cephesi’nde Yunanlılara karşı kazandığı ilk zaferdir.

· İsmet Paşa Albaylıktan generalliğe terfi etti.

· Çerkez Ethem isyanı bu zaferden sonra bastırıldı.

· 20 Ocak 1921’de ilk anayasa ( Teşkilat-ı Esasiye) ilan edildi.

· 12 Mart 1921’de İstiklal Marşı’mız kabul edildi.

· Londra Konferansı yapıldı.(21 Şubat 1921)

· Sovyet Rusya ile Moskova Antlaşması imzalandı.(16 Mart 1921)





Londra Konferansı’nın Önemi Nedir? (21 Şubat-12 Mart 1921)

· İtilaf Devletleri Sevr Antlaşmasını yumuşatarak T.B.M.M kabul ettirmek için konferansı toplamışlardır.

· İstanbul hükümeti adına Tevfik Paşa, T.B.M.M adına Bekir Sami Bey konferansa katılmıştır.

· İtilaf Devletleri T.B.M.M’ni konferansa çağırmakla , T.B.M.M’nin varlığını ilk kez hukuki olarak tanımıştır.





Moskova Antlaşması’nın Önemi Nedir? ( 16 Mart 1921)

· Rusya Misak-ı Milliyi ve Türk Devletini tanıyan ilk Avrupa ülkesi olmuştur.

· Kars, Ardahan Türkiye’de kaldı.Batum ise Gürcistan’a verilmiştir.Batum’un elimizden çıkmasıyla Misak-ı Milli’den ilk taviz verilmiştir.





II. İnönü Savaşı’nın Önemi Nedir? (23 Mart–1 Nisan 1921)

· Batı Cephesi’nde Yunanlılara karşı kazanılan ikinci zaferdir.

· İtalya bu zaferden sonra Antalya ve Muğla’dan çekilmeye başladılar.

· Fransızlar anlaşmak için Ankara’ya temsilci gönderdiler.





Kütahya-Eskişehir Savaşlarının Önemi Nedir? ( 10-24 Temmuz 1921)

· Ordumuz İtilaf Devletleri’nden yardım alan Yunanlılar karşısında başarısız olarak Sakarya Irmağı’nın doğusuna kadar gerilemiştir.

· Böylece 1683 II.Viyana kuşatmasından itibaren devam eden geri çekilme Sakarya Irmağı’nın doğusuna kadar devam etmiştir.

· Bu yenilgiden sonra 5 Ağustos 1921’de M.Kemal’e başkomutanlık verildi.Ayrıca meclisin 3 aylığına tüm yetkileri M.Kemal’e verildi.

· M.Kemal ilk olarak Tekalif-i Milliye Emirlerini 8 Ağustos 1921’de ilan ederek Sakarya Savaşı için halktan yardım toplamıştır.





Sakarya Meydan Savaşı’nın Önemi Nedir?(23 Ağustos-13 Eylül 1921)

· 1683 Viyana bozgunundan itibaren devam eden gerileme sona erdi.

· T.B.M.M büyük bir zafer kazandı.Yunan ordusunun taarruz gücü kırıldı.Yunanlılar savunmaya geçti.

· T.B.M.M M.Kemal’e Mareşallik ve Gazilik ünvanı verdi.(19 Eylül 1921)

· Kafkas Cumhuriyetleri ile Kars Antlaşması imzalandı.(13 Ekim 1921)

· Fransızlarla Ankara Antlaşması imzalandı.(20 Ekim 1921)

· İtilaf Devletleri barış teklifinde bulundular.





Kars Antlaşması’nın Önemi Nedir? ( 13 Ekim 1921)

· Ermenistan, Azerbeycan ve Gürcistan ile yapılmıştır.

· Kars Antlaşması ile doğu sınırlarımız kesinlik kazanmıştır.





Ankara Antlaşması’nın Önemi Nedir? (20 Ekim 1921)

· Hatay dışında Suriye sınırı çizildi.

· Fransa yeni Türk Devleti’ni resmen tanıdı.

· Fransızlar Misak-ı Milliyi tanıyan ilk İtilaf Devleti oldular.







Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan Muharebesi’nin Önemi Nedir?(26Ağus-18 Eylül 1922)

· Milli mücadelenin silahlı mücadelesi başarıya ulaştı.

· Yunan işgali sona erdi. Yunanlılar Ege Denizi’ne döküldü.

· Afyon,Uşak,Kütahya, Manisa, Balıkesir,Aydın,İzmir ve Bursa Yunan işgalinden kurtuldu.

· Malazgirt Savaşı Anadolu’nun kapılarını Türklere açmış, Miryakefalon Türk yurdu olduğunu belgelemiş, Başkomutanlık Meydan Muharebesi ise Anadolu’nun sonsuza kadar Türk yurdu olarak kalacağını ispatlamıştır.





Mudanya Ateşkes Antlaşması’nın Önemi Nedir? (11 Ekim 1922)

· Toplantıya İngiltere,Fransa. ve İtalya katılmış, Yunanlılar bir gemide sonucu beklediler. Türkiye adına İsmet paşa katıldı.

· Türkiye ile Yunanistan arasındaki silahlı mücadele sona erdi.

· Yunanlılar 15 gün içerisinde Doğu Trakya’yı Meriç Irmağı’nın sol kıyısına kadar ,terk edecek.

· İstanbul ve Boğazlar T.B.M.M ‘ne bırakıldı. Böylece savaşmadan İstanbul , Boğazları ve Doğu Trakya’yı kurtarmış olduk.

· Kurtuluş Savaşı’nın silahlı safhası bitmiş, diplomatik safhası başlamıştır.

· Osmanlı Devleti’nin merkezi İstanbul T.B.M.M’ne bırakılmakla, Osmanlı Devleti hukuken sona erdi.





Lozan Barış Antlaşması ( 24 Temmuz 1924)

· Konferansa, İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya,Yugoslavya katılmıştır.Boğazlarla ilgili madde görüşülürken Bulgaristan ve Rusya’da katılmıştır.A.B.D ise gözlemci olarak katılmıştır. T.B.M.M’ni İsmet Paşa temsil etmiştir.

· Yunanistan’la olan sınırımız Mudanya Ateşkes’te belirtildiği gibi olacak.

· Ege adalarından, on iki ada İtalya’ya , Gökçeada ve Bozcaada ( Çanakkale Boğazının korunması için) Türkiye’ye , diğer adalar Yunanistan’a verildi.

· Savaş tazminatı olarak, Yunanistan Karaağaç’ı Türkiye’ye bıraktı.

· Kapitülasyonlar kaldırıldı.

· Boğazlardan baıış zamanı askeri olmayan gemiler geçebilecek.Savaş zamanı Türkiye savaşta yer alırsa , boğazlar üzerinde istediğini yapma hakkına sahiptir.Ancak Türkiye’nin başkanlığını yaptığı bir “Boğazlar Komisyonu” boğazlardan geçişi kontrol edecek.

· Suriye sınırı, 16 Mart 1921’ Fransa ile imzalanan Ankara Antlaşmasıyla belirtildiği gibi olacak.

· Irak sınırı ve Musul sorunu ,İngiltere ve Türkiye arasında görüşüldükten sonra halledilecek.

· Osmanlı dış borçlarının, Osmanlı’dan ayrılan devletlere paylaştırılarak ödenmesine karar verildi.

· Yabancı okulların, Türkiye’nin koyacağı kurallar çerçevesinde faaliyete devam etmesi kararlaştırıldı.

· Ortodoks Patrikhanesi, İstanbul’da kalacak ancak siyasi faaliyette bulunmayacak.





Lozan’dan Kalan Problemler ve Lozan Antlaşması’nın Türk Tarihi Açısından Önemi

· İtilaf Devletleri bu antlaşmayla Misak-ı Milliyi ve Yeni Türk Devletinin bağımsızlığını tanımıştır.

· Boğazlar Komisyonu’nun kalması milli egemenliğimizi sınırlamıştır. Boğazlar sorunu kalmıştır.

· Musul alınamamış ve Irak sınırı kesinlik kazanmamıştır .Musul sorunu kalmıştır.





Siyasal Alanda Yapılan İnkılaplar

· Saltanatın kaldırılması ( 1 Kasım 1922)

· Ankara’nın başkent olması (13 Ekim)

· Cumhuriyetin ilanı (29 Ekim 1923)

· Halifeliğin kaldırılması (3 Mart 1924)

· Siyasi Partiler kuruldu.

a) Cumhuriyet Halk Fırkası:Cumhuriyet döneminin kurulan ilk siyasi partisidir. ****** tarafından 9 Eylül 1923’ de kuruldu.

b) Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası: İlk muhalefet partisidir. Kazım Karabekir ve arkadaşları tarafından 17 Kasım 1924’te .

kuruldu. Bu partinin Şeyh Sait isyanı ile bağlantısı olduğu düşünülerek 3 Haziran 1925’de kapatıldı.

c) Serbest Cumhuriyet Fırkası:Fethi Okyar tarafından 12 Ağustos 1930’da kurulmuştur. Laiklik ve Cumhuriyet karşıtlarının bu partide toplanmaya başlamasıyla kurucusu tarafından 17 Kasım 1930’da kapatıldı.





Hukuk Alanında Yapılan İnkılâplar

· 20 Ocak 1921’de ilk anayasa Teşkilat-ı Esasiye ilan edildi.

· Cumhuriyetin ilanından sonra 1924 anayasası ilan edildi.

· 17 Şubat 1926’da Medeni Kanun ilan edildi. İsviçre’den alındı.

a) Birden fazla kadınla evlenme yasaklandı.

b) Mirasta ve boşanmada kadın erkek eşitliği geldi.

· 8 Mayıs 1928’de Borçlar Kanunu –İsviçre’den

· 10 Mayıs 1928’de Ticaret Kanunu-- Almanya’dan

· 1Temmuz 1928’de Ceza Kanunu – İtalya’dan alınarak ilan edildi.





Eğitim ve Kültür Alanında Yapılan İnkılaplar

· 3 Mart 1924’te Tevhid-i Tedrisat Kanunu ilan edildi. Eğitim öğretim laikleştirildi. Bütün okullar Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlandı. Medrese ve okul ikiliğine son verildi

· 1Kasım 1928’de Latin alfabesi kabul edildi.

· 15 Nisan 1931’de Türk Tarih Kurumu kuruldu.

· 12 Temmuz 1932’de Türk Dil Kurumu kuruldu.

· 1924’te Topkapı Sarayı müze haline getirildi. Aynı yıl Etnoğrafya Müzesi ve Güzel Sanatlar Akademisi açıldı.

· 1933’te İstanbul Üniversitesi ve Ankara Dil Tarih Coğrafya Fakültesi açıldı.



NOT: Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumu’nun kurulması ******’ün Milliyetçilik ilkesiyle doğrudan ilgilidir.





Toplumsal Alanda Yapılan İnkılaplar

· 25 Kasım 1925’de “Şapka Kanunu “ çıkarıldı.

· 30 Kasım 1925’de tekke , zaviye ve türbeler çıkarılan bir kanunla kapatıldı.

· 1934 çıkarılan bir kanunla din görevlilerinin dini elbiselerle ibadet yerleri dışında dolaşmaları yasaklandı. En yetkili kişi hariç (Diyanet İşleri Başkanı “”gibi)

· 1925 Yılında Hicri ve Rumi takvimler kaldırılarak Miladi takvim kabul edildi.1 Ocak 1926’dan itibaren uygulamaya geçildi.

· 1931 Yılında bir kanunla Okka ,arşın vb. yöresel ölçü birimleri yerine Kilo, metre ve litre gibi ölçü birimleri kabul edildi.

· 1935 Yılında hafta sonu tatili Cuma’dan Pazar gününe alındı.

· 24 Haziran 1934’te Soyadı Kanunu kabul edildi.

· Türk Kadınına Siyasi Haklar Verildi.

a) 30 Nisan 1930’da belediye seçimlerinde seçmen olma hakkı,

b) 26 Ekim 1933’te muhtar seçme ve köy ihtiyar heyetine seçilme hakkı,

c) 5 Aralık 1934’te milletvekili seçilme ve seçme hakkı verildi.



NOT: Bir çok Avrupa ülkesinde Türk kadınından yıllar sonra milletvekili seçilme hakkı verilmiştir. Türkiye’de 1935 Yılındaki yapılan seçimlerde meclise 18 kadın milletvekili girmeyi başarmıştır.





Ekonomi Alanında Yapılan İnkılaplar



Milli Ekonomi Alanında Yenilikler



· 17 Şubat 1923 ‘de “İzmir İktisat Kongresi” toplandı .Milli ekonominin hedefleri belirlendi. Yatırım yapacak şirketlere kolay- lık sağlanacağı, milli bankanın kurulacağı, demiryolu yapımına önem verileceği,yerli malı kullanımı teşvik edileceği belirtilmiştir.

Ayrıca kongrede “Misak-ı İktisadi” (Ekonomi Andı) ilan edildi. Buna göre ekonomik kararlar uygulanırken ekonomik bağımsızlığın titizlikle korunması kararlaştırıldı.

· Özel teşebbüsün yetersiz olmasından dolayı 1930’dan itibaren “Devletçi” bir ekonomi politikası uygulanmaya başlanmıştır.

· 1933 yılında “İlk Beş Yıllık Kalkınma Planı” hazırlandı ve başarıyla uygulandı.



Tarım Alanında Gelişmeler



· Köylünün durumunu düzeltmek için Aşar (Öşür) vergisi 1925’te kaldırıldı.

· Ziraat Bankasının verdiği kredi artırıldı.

· Çiftçinin tarımda makine , iyi tohum , gübre ve ilaç kullanımı teşvik edildi.

· Çiftçiye damızlık hayvan, tohum, fidan , borç para verildi.

· 1929’da “Tarım Kredi Kooperatifleri” kuruldu.



Sanayi Alanında Gelişmeler


· 1925’te “Sanayi ve Maadin Bankası” kuruldu. (Yıpranmış Osmanlı tesislerini tamir etmek için.)

· 1927’de “Teşvik-i Sanayi Kanunu” çıkarıldı.(Halk sanayiye teşvik edildi, ancak halkın gücü olmadığından “Devletçilik” politikası izlendi.)

· 1933’te “İlk Beş Yıllık Sanayi Planı” hazırlandı.

· 1933’te Sümerbank kuruldu.

· 1938 ‘de “İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı” hazırlandı .Ancak 1939’da II.Dünya Savaşı’nın çıkması bu planın uygulanmasına engel olmuştur.

· Ülkedeki madenleri aramak için 1935’te Maden Tetkik Arama Enstitüsü (M.T.A) kuruldu. Madenleri işlemek içinde Etibank kuruldu.

· 1939’da Türkiye’nin ilk demir çelik fabrikası olan Karabük Demir-Çelik Fabrikası kuruldu.



Ticaret Alanında Gelişmeler


· 1924’te İş Bankası kuruldu.( İş sahiplerine kredi vermek amacıyla kuruldu)

· 1 Temmuz 1926 ‘da “Kabotaj Kanunu” çıkarıldı. Böylece Türk karasularında yolcu ve yük taşıma hakkı yalnızca Türk gemilerine verildi. Ayrıca Denizbank’ın kurulmasıyla denizcilik faaliyetleri artmıştır.



Bayındırlık Alanında Gelişmeler


· Demiryolları yabancı şirketlerin elinden alınarak devletleştirildi. Yeni demiryolları yapıldı. Cumhuriyetin ilanından 1938 yılına kadar 3360 km demiryolu yapılmıştır.

· Osmanlı Devleti’nden 18335 km kalan karayolu 1948 yılında 45000 km’ ye çıkmıştır.

· Denizcilik alanında Kabotaj Kanunu çıkarılmış ve yeni liman ve iskeleler yapılmıştır.

· Pek çok yeni şehir ve kasaba inşa edilerek modern bir görünüm almıştır...